محصولی که در برخی از نقاط حاصلخیز بخصوص خطه شمال کشت می‌شود و قوت دوم مردم به شمار می‌رود. کشت این محصول ملی و طلایی البته دارای مشقت‌هایی است که کمتر در کشت محصولات دیگر حتی گندم دیده می‌شود ؛برای حس این مشقت کاری می‌توان شالیکارانی را نظاره کرد که تا ساق پا درگل فرورفته‌اند و کمرخم مشغول نشای برنج در شالیزارهای گل آلود هستند ودر زمان برداشت نیز باید با سختی ساقه‌های طلایی برنج را دروکنند. آنان عرق ریزان همواره چشم به آسمان دارند که روزیشان فراخ ترشود. 
آنان در هوای شرجی شمال، بی‌آنکه توقع چندانی از زمانه داشته باشند- به این امید که سالی پر محصولی پیش رو داشته باشند روزهای سختی را سپری کردند آنان با نداری خود با کمبودها کنار آمدند و حالا با داسی دردست ودر هوای شرجی ثمره تلاش چندماهه خود را درو می‌کنند. اما خبر ندارند که روزی باید به دلیل اینکه محصول روی دستشان سنگینی می‌کند زمین خود را برای ویلاسازی به مرفهان پایتخت‌نشین واگذار کنند.

از تولید ملی تا فروش شالیزارها
شالیکاران فعلابه تنها چیزی که می‌اندیشند این است که آیا محصول خود را می‌توانند باقیمت خوبی به فروش رسانند. آنان باید از نتیجه چند ماهه تلاش خود خوشحال باشند که دیگر مشکلات اولیه کشت وجود ندارد اما بعداً متوجه می‌شوند مشکلات بزرگتری چون خوره به جان آنها افتاده است، زخم بزرگی که جز حسرت بردلهای شالیکاران ،تحفه ای نصیب شان نمی‌کند. اگر از تجار با انصافی که درزمان خرید، آبرو و وجدان خود را هزینه بزخری محصول نمی‌کنند تا غم‌بردل فرزندان این زحمت کشان نشیند بگذریم، واسطه‌های پول دار ودرواقع کلاهبرداران بی‌انصاف در محصول این شالیکاران چتروچنگ می‌اندازند و ثمره تلاش آنها را با قیمت‌های ناعادلانه خریداری می‌کنند. 
شالیکاران در این شرایط دو راه بیشتر ندارند، اول اینکه با دلالان و واسطه نما‌ها کنار بیایند و در مقابل تاراج محصول خود دم برنیاورند ودوم مانند دوره گردان از این محله به آن محله یا از شهری به شهری دیگر با چند کیسه برنج خود در مقابل مسافران ،کوچک وبزرگ شوند تا شاید آنها را به خرید ترغیب کنند. 
توصیف آنچه که مشاهده شده خیلی اسفبار است. خیلی سخت است در یکی از نقاط جنگلی شمال یا در سواحل دریا باشالیکارانی مواجه شوید که با لهجه شیرین خود التماس می‌کنند که چند کیسه ای برنج خریداری کنید؛ آن هم بانازل ترین قیمت، یعنی کیلویی 1500 تا 2000تومان! درسته همین قیمتی که ذکر شد. حالا مشتری درمی‌ماند که آیا این محصول غش دارد که به این قیمت عرضه می‌شود! نگاهی به چهره سوخته، دستان پینه بسته وچشمان ملتمس آنان جای شک باقی نمی‌گذارد که محصول، محصول خون دل‌خوردن هاست، آنان به همین راحتی راضی نشده اند که محصولشان را دیگران بزخری کنند، اما آیا خرید برنج کیلویی 1500 تومان برای مسافری که قبلا برنج را کیلویی 3000 تومان خریداری می‌کرده، رقمی‌گران است؟ چه شده است که این شالیکاران وهمقطارانش به هر کوی و برزن می‌زنند تا بتوانند منصفانه برنج خود را به فروش برسانند. 
آنها وقتی به فروشگاهی پا می‌گذارند که محصول خود را به قول خودشان آنجا آب کنند تصاویر ناخوشایندی رامشاهده می‌کنند قفسه‌ها مملو از برنج هندی و پاکستانی است، اینان با مشاهد ه برنجهای خارجی چه دفاعی می‌توانند داشته باشند، حالا دربرابر این رقیب سرسخت خود دیگر تاب تحمل ندارند و مجبورند محصول خود را به هرقیمتی بفروشند.

یک تصمیم تلخ ونابودگر
حالا تنها یک راه برایشان می‌ماند باید یک تصمیم سخت بگیرند، آنهم فروش زمین یعنی تنها دارایی خود به بهایی وسوسه کننده که رقمی‌بیش از دسترنج چند ساله شان است. این تصمیم تلخ پیامد ناکامی‌هایی است که شالیکاران از بدو کشت تا برداشت وفروش برنج با آن مواجه هستند. اینجاست که دیگر در این شالیزارها به جای کشت برنج باید منتظر رشد قارچ گونه ویلاها و باغستانهای تفریحی بود. 
تقریباً وقتی نوار سرسبزشمال را تا آستارا طی می‌کنید با یک پدیده تأمل برانگیز مواجه می‌شوید، آن‌هم فروش زمینهای کشاورزی با قیمت نازل (!) و مدتی بعد این شالیزارها به ویلاهای 500 تا1000 متری تقسیم شده و در بورس بازی واسطه‌ها گاه به 100 میلیون تومان به فروش می‌رسد؛ زمین‌هایی که روزگاری محل کشت برنج و دیگر محصولات کشاورزی بوده است دیگر آنجا نمی‌توان تلاش آفتاب سوختگانی را دید که برای تولید ملی زحمت می‌کشند، اما درعوض می‌توان حصار ویلاهای به ظاهر زیبا را نظاره کرد که روزی در زمین آن کشت می‌شد. 
حالا زمینهای کشاورزی آرام آرام بدون اینکه ایجاد حساسیت کند قطعه بندی و حصار کشی می‌شود وبا ساخت یک چهاردیواری برای خود، میزبان خریدارانی است که پول زیادی نه به کشاورزان، بلکه به واسطه‌ها پرداخته‌اند که در شمال برای خود ویلایی داشته باشند. 
اما صاحبان زمینهای کشاورزی بظاهر دیگر نه آن رنج کشت محصول رادارند ونه دردسرهای فروش آن رامتحمل می‌شوند بلکه چند صباحی دلخوش به درآمد فروش زمین خود هستند، اما می‌دانند که این وضعیت چندان طول نخواهد کشید که یا باید کاشانه خود را رها کنند و به شهرهای دیگری مهاجرت کنند، یا در زمینهای دیگران روزمزد به کار گرفته شوند و یا کاری برای امرار معاش خود در حوزه خدمات دست وپا کنند. 
تغییر کاربری وفروش زمینهای کشاورزی هم کشت محصول ملی را با خطر مواجه و هم تولیدکننده روستایی را خانه نشین می‌کند، در اینجا همان کشاورز و شالیکار که خود محصول تولید می‌کرد باید خریدار محصول خارجی ازنوع پاکستانی، هندی وتایلندی باشد واشک‌ریزان به این بیندیشد که دستپخت دیگران برای امرار معاشش چه بلاهایی که برسرش نیاورد که حالا مجبور باشد به جای اینکه از محصول خود دفاع کنند، به یک مصرف کننده صرف تبدیل شده است. 
این حال و روز تولید کنندگان برنج ایرانی است، حکایتی که هر سال نو و کهنه وتکرار می‌شود، بدون اینکه حل گردد. 
واما مسافرانی که دست برقضا راهی شمال شده اند از تفاوت قیمت برنج ایرانی دراین شهرها ودردیارخود متحیرند، از تفاوت قیمت 2تا 3هزارتومانی این محصول که معمولاً نصیب واسطه‌ها می‌شود. در این بازار داستان و حکایت گرانی برنج، کم فروشی واسطه‌ها وجوسازی آنها با وعده‌های مسؤولان مواجه هستیم، اما مهم این است که این چالشها هر سال تکرار می‌شود و گویا قرار نیست ریشه این نابسامانی‌ها برای همیشه خشکیده شود حتی شناورسازی نرخ و تعرفه واردات برنج در ایام سال هم هنوز نتوانسته است غول نابسامانی در این بازار را به زانو در بیاورد. 
با این حال تک صداهایی ازگوشه وکنار در بخش تولید، مجلس وبازار به گوش می‌رسد که فریاد می‌زنند با حمایت از تولید ملی جلوی رشد قارچ گونه ویلاسازی‌ها را بگیرید.

سیلی محکم برتن شالیزارها
البته در کنار مشکلات درونی بخش تولید واردات برنج نیز مزید برعلت شده ودر پی‌خشکاندن جوانه تولید درشالیزارهاست. در این باره نماینده مردم رشت در مجلس با اشاره به واردات بی‌رویه برنج به کشور و نادیده گرفتن زحمات برنجکاران منطقه شمال کشور، می‌گوید: دولت باید نسبت به واردات برنج و دیگر محصولات کشاورزی بیشتر دقت کرده و منافع این قشر را تأمین کند. 
غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی می‌افزاید: دولت در سال جاری با وارد کردن بی‌رویه برنج زخم بزرگی بر پیکر بی‌جان و بی‌رمق کشاورزان استانهای شمالی ایجاد کرده است که باید به این موضوع توجه شود. 
وی تصریح می‌کند: حل نشدن مشکلات کشاورزان و تشدید آن با اقدامهای غیر کارشناسی و خلاف قانون نتیجه ای جز نارضایتی این قشر از جامعه در سال تولید ملی ندارد. 
در همین حال نایب رئیس انجمن برنج کشورچند ماه پیش نسبت به تشدید روند بیکاری شالیکاران وهمچنین تغییر کاربری زمینهای شالیکاران هشدارداده بود. 
نتاج اعمال نکردن سیاستهای حمایتی دولت از شالیکاران را موجب گستردگی نرخ بیکاری در بین کشاورزان اعلام می‌کند و می‌افزاید: امسال به مانند سال گذشته اراضی برنجکاری بیشتری تبدیل به باغ و ویلا خواهند شد. 
او از کاهش سطح زیر کشت ارقام پر محصول کشاورزی خبر می‌دهد و می‌افزاید: سطح زیر کشت ارقام پر محصول هم اکنون به دو سوم کاهش یافته است.

قطع دست انحصارگران واردات برنج 
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس نیز با بیان اینکه در حال حاضر وضعیت تولید برنج در شمال کشور اسفبار بوده و برنجکاران با مشکلات بسیاری اقدام به تولید محصول می‌کنند، می‌گوید: در زمینه تولید برنج مشکلات زیادی وجود دارد که انحصار واردات این محصول نیز مزید بر علت شده که دولت باید با شبکه انحصاری واردات برنج برخورد کند. ایرج ندیمی‌می‌افزاید: واردات بی‌رویه برنج توسط افراد خاص و غیر کاردان سبب شده در بیشتر مواقع همزمان با برداشت محصول انجام شود که وزارت جهاد کشاورزی باید در این زمینه پاسخگو بوده و دست شبکه انحصاری واردات برنج را قطع کند. 
در عین حال دبیر انجمن حمایت از برنج ایران بر ضرورت ساماندهی زمان و میزان واردات برنج بر اساس نیازهای واقعی بازار تأکید می‌کند و از مسؤولان می‌خواهد نرخ خرید تضمینی برنج را حداکثر در بهمن ماه اعلام کنند تا کشاورزان از فرصت افزایش سطح کشت ارقام پرمحصول به خوبی بهره مند شوند. 
جمیل علیزاده شایق با هشدار درباره کاهش وسعت واحدهای شالیزاری در استانهای شمالی می‌افزاید: میانگین وسعت شالیزارها در 5 سال پیش حدود 2/1 هکتار بوده که هم اکنون به 7 دهم هکتار رسیده است. 
حال برای جلوگیری از تغییر کاربری وفروش شالیزارها چه باید کرد؟ در این راستا به نظر می‌رسد که برای تحکیم تولید ملی یعنی برنج باید مشوق‌هایی درنظر گرفت که دولت درراستای خودکفایی برنج طرحهایی را دنبال می‌کند. 
در این‌باره عضو موسسه تحقیقات برنج کشور از تکمیل برنامه راهبردی خودکفایی برنج خبر می‌دهد و می‌گوید: این طرح باید مورد بررسی و تایید مقام عالی وزارت جهاد کشاورزی قرار گیرد. 
غلامرضا خانکشی‌پور می‌افزاید: در این برنامه راهبردی که توسط موسسه تحقیقات برنج تهیه شده است، در صورت حمایت و فراهم کردن شرایط، کشورمان طی سه سال آینده در تولید برنج به خودکفایی خواهد رسید و از واردات این محصول بی‌نیاز می‌شود. 
***
بااین وصف درسالی که به نام «تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی» مزین شده است، باید به‌جای رهاسازی زمینهای کشاورزی وتوسعه ویلاسازی ارتقای تولید با حمایت ازشالیکاران مورد توجه قرار گیرد.